زبان برنامه نویسی ویژوال بیسیک (جلسه دوم )
خوب می خواهیم ساخت اولین برنامه را در VB شروع کنیم . برای این کار می خواهیم برنامه بنویسیم کا به کاربر سلام کند . در ابتدا باید یک کنترل مخصوص روی فرم قرار دهیم که بتوانیم در آن متنی بنویسیم . خوب کنترل Label همان چیزی است که ما می خواهیم . از جعبه ابزاری که در سمت چپ صفحه است آیتمی را که روی آن حرف A نوشته شده انتخاب کنید . سپس نشانگر موس را روی فرم در حال طراحی قرار دهید و کلید سمت چپ موس را فشار داده پایین نگه دارید و موس را کمی تکان دهید . می بینید که هرگاه موس را به نقطه جدیدی می برید مستطیلی فرضی همراه با مختصات جدید نسبت به مختصات نقطه اول که روی فرم کلیک کردید رسم می شود . زمانی که دیدید مستطیل فرضی با اندازه ای که شما در نظر گرفته اید مطابقت دارد دکمه موس را رها کنید . حالا یک برچسب یا همان label روی فرم شما هست که روی آن نوشته شده Label1 . خوب ما باید متن روی آن را عوض کرده و hello بگذاریم . اما قبل از این کار باید مطلب مهمی را برای شما بگویم .
البته برای قرار دادن کنترل ها روی یک فرم راه دیگر هم هست کافیس روی نماد یا همان آیکن آن کنترل در جعبه ابزار دوبار کلیک (Double Click) کنید . آن گاه دقیقا در وسط فرم شما آن کنترل جدید در یک اندازه استاندارد ظاهر می شود و شما می توانید براحتی مکان و اندازه آن را تغییر دهید .
خوب ، همانطور که در دنیای طبیعی هر شیئی یک سری خاصیت دارد . در دنیای ویژوال بیسیک هم اشیاء یا همان کنترل ها دارای خاصیت هستند .مثلا اگر دفتر شما دارای عرض و طول مشخصی است . هر کنترل در ویژوال بیسیک هم چنین خاصیتی دارد . اما در ویژوال بیسیک این مسئله کمی متفاوت است زیرا شما می توانید خواص یک کنترل یا حتی یک فرم را هر وقت که خواستید تغییر دهید . ( اگر با دفتر هم می شد چنین کاری کرد خوب بود ! ) . خواص از 2 طریق کلی قابل کنترل و تغییر هستند . اول این که خواص یک کنترل را قبل از اجرا و از طریق پنجره Properties تعیین کنید و دوم این که خواص را در زمان اجرای برنامه و در حالی که کاربر در حال استفاده از برنامه است از طریق کد نویسی تغییر و تعیین کنید . بهتر است با پنجره properties بیشتر آشنا شویم . در این پنجره یک لیست کشویی از کنترل هایی که روی فرم استفاده کرده اید قرار دارد . اگر با استفاده از این لیست یا کلیک کردن روی یک شیئ آن شیئ را انتخاب کنید . تمامی خواص مربوط به آن در لیست بزرگی نمایش پیدا خواهد کرد . مثلا ما روی Label1 کلیک میکنیم . می بینیم که بعضی خواص آن با خواص فرم متفاوت است . ( برای دیدن خواص فرم هم در این پنجره باید از روش های بالا استفاده کنید . ) خوب حالا با خواص آشنا شدیم حال بهتر است با یکی از معروف ترین آن ها یعنی Caption آشنا شویم . caption در واقع متنی است که روی بیشتر کنترل ها ظاهر نوشته می شود . تا به کاربر بفهماند این کنترل برای چیست . مثلا کلمه label1 که روی برچسبی که ساختید وجود دارد یا کلمه OK یا cancel که روی بعضی از دکمه ها در ویندوز می بینید ، در واقع همان Caption کنترل ها هستند . حال باید caption کنترل ,label1 را تغییر دهیم و به جای آن Hello بگذاریم .
قبل از ادامه این نکته مهم را به خاط بسپارید : همه کنترل ها خاصیت Name دارند ولی فقط بعضی از آن ها خاصیت caption دارند. و این دو خاصیت به طور کامل با هم متفاوت هستند . Name خاصیتی است که ویژ.ال بیسیک از طریق آن ، آن کنترل را در کد ها و برنامه هایی که نوشته اید می شناسد و در واقع خاصیتی است که در کد نویسی با آن سرو کار دارید . اما Caption فقط یک خاصیت عادی است که در واقع همان متنی است که روی بعضی از کنترل ها به نمایش در می آید . خوب همانطور که گفته شد خاصیت ها می توانند هم در زمان طراحی نرم فازار و هم در زمان اجرای آن و در واقع از طریق کد ها تغییر داده شوند . ما در این جلسه با کد ها سر و کار نداریم ، بلکه می خواهیم خاصیت Caption این بر چسبی را که ساخته ایم عوض کنیم . پس به پنجره properties که در مورد آن قبلا توضیخ داده شده می رویم . در این پنجره یک لیست وجود دارد که از دوستون و تعداد زیادی ردیف تشکیل شده . در ستون اول یا همان ستون سمت چپ خاصیت و در ستون سمت راست مقدار و محتوای آن خاصیت قرار گرفته است . خوب گفتیم برای آن که خاصیت های یک کنترل را ببینیم باید آن را انتخاب کنیم . مراحل زیر را دنبال کنید تا تغییرات لازم اعمال شود :
1-) خوب برچسب با همان Label1 را از طریق لیست باز شوی بالای پنجره properties و یا با کلیک کردن روی خودش به حالت انتخاب در آورید . می بینید که لیست خاصیت ها و مقادیر آن ها در پنجره Properties نمایان می شود در ضمن نام این کنترل یعنی Label1 هم در لیست باز شوی این پنجره قرار گرفته است .
2-) روی خاصیت caption کلیک کرده و در خانه روبروی آن که مخصوص مقدار و محتوای این خاصیت است کلمه Hello را تایپ کنید . می بینید که متن رویlabel در حالت طراحی هم تغییر می کند .
3-) در مرحله بعد می خواهیم برنامه Trace یا آزمایش کنیم . و ببینیم در حالت اجرا چه وضعی دارد . کافیست دکمه مثلث آبی رنگی را که در نوار ابزار بالای صفحه قرار دارد و مانند دکمه پخش ، رادیو ضبط است را کلیک کنید. نام این دکمه start یا همان شروع است . اکنون محیط ویژوال بیسیک کمی تغییر می کند و فرمی دقیقا مانند آن چیزی که در مرحله طراحی داشتید روی صفحه نمایان می شود ( و البته بدون آن نقطه های سیاه به ظاهر مزاحم ، که بعدا در مورد آن ها مفصل صحبت خواهم کرد . ) . خوب برنامه شما در محیط ویژوال بیسیک در زمان Trace باید چیزی مانند این عکس باشد .
خوب برای بازگشت به محیط ویژوال بیسیک باید دکمه End یا همان پایان را که در کنار دکمه اجرا ( همان مثلث آبی پخش معروف ) قرار دارد کلیک کنید . حالا به محیط ویژوال بیسیک باز می گردید . در درجه اول پروژه خود را به همان طریقی که گفتم ذخیره کنید ، یا با کلیک کردن روی دکمه ای که عکس یک دیسکت روی آن است و در نوار ابزار قرار دارد روند ذخیره پروژه خود را همان طور که قبلا گفته شد دنبال کنید .
خوب سعی کنید این برنامه را در شکل های مختلف تمرین کنید . در برنامه بعد تک تک اجزای ویژوال بیسیک و همچنین مقدمه ای از کدنویسی را توضیح خواهم داد .
(ادامه در دروس بعدی ... )
قدم اول، نصب ویژوال بیسیک.
تهیه ویژوال بیسیک
فرض بر اینه که باید از یک جایی - که راستش رو بخواین نباید غیر قانونی باشه - برنامه ویژوال بیسیک رو داشته باشید. البته خودمونیم فکر نمیکنم حتی یک نسخه خریداری شده از مایکروسافت در ایران یافت بشه. حتی اگه کل بازار رو بگردید نمیتونید یک نفر رو گیر بیارید که ادعا کنه میتونه نسخه اصل به شما بفروشه اگر هم چنین حرفی زد کاملا داره خالی میبنده یا شما رو یک کم ... گیر آورده.
فکر کنم تمام نسخههایی که تو ایران یافت میشه از یک جایی مثل چین یا مالزی اومده، تازه اون هم نسخه قفل شکسته است.
ولی فکر نکنید فرقی میکنهها، اگه کلی پول بدین نسخه اصلیش رو بخرید فقط یه حسن داره و اون اینه که اگه یه وقت در موقص نصب یا کار مشکلی داشتید میتونید زنگ بزنید ماکروسافت و از گروه خدمات پشتیبانی ماکروسافت کمک بخواین.
ما نسخه 6 ویژوال بیسیک رو نصب میکنیم. این نسخه رو توی بازار میتونید در یک سیدی بخرید که در مجموعه کاملی به نام Visual Studio 98 یافت میشود.
شکل 2-1
ویژوال بیسیک را میتوانید در مجموعه ویژوال استودیو پیدا کنید.
مجموعه Visual Studio یک سری برنامه داره مثل فاکس پرو و ویژوال سی و ویژوال بیسیک که ما فقط ویژوال بیسیک اون رو میخوایم.
این رو هم از قبل بدونید که این مجموعه ناقصه. یعنی فایلهای راهنما (Help) در این مجموعه وجود نداره. اگه این مجموعه رو بخواین باید دوباره برین بازار و مجموعه MSDN رو بگیرید. (این مجموعه کل کتابخانه راهنمای برنامهنویسان ماکروسافته که توی بازار ایران در بستههای 4 سیدی تا 8 سیدی دیده شده.)
ولی من توصیه نمیکنم چون هم باید کلی پول بالاش بدین هم اینکه اگه دارین این نوشتهها رو میخونید یعنی که به اینترنت دسترسی دارین و میتونید کلی مثال آماده و راهنماهای عالی توی اینترنت پیدا کنید.
یک راه سادهتر هم داره. از یکی از دوستاتون که ویژوال بیسیک رو داره بگیرین نصب کنید و بعد پسش بدید. توی اکثر سیدیهای مجموعه برنامه که فروخته میشه هم یک ویژوال بیسیک کوچولو یافت همیشود که اون هم خوبه اگه نصب کنید کفایت امر میکند.
نصب آغاز شد.
با قرار دادن سیدی درون دستگاه و یا دو بار کلیک کردن بر روی آیکون برنامه نصب ویژوال استودیو برنامه نصب ظاهر میشود.
مراحل نصب تقریبا سر راست و مشخصه
1- بعد از شروع نصب و یکی دو مرحله فشار دادن دکمه Next و قبول کردن مفاد قرارداد ماکروسافت (I Accept the agreement) و وارد کردن شماره سریال از شما نوع نصب پرسیده میشود. در این مرحله نصب اختصاصی (Custom) را انتخاب کرده و دکمه Next را فشار دهید.
شکل 2-2
گزینه نصب اختصاصی (Custom) را انتخاب کنید.
2- پس از چند مرحله به صفحهای وارد میشوید که گزینههای نصب را میتوان انتخاب نمود. در این صفحه تنها مواردی که لازم است انتخاب باشد عبارتند از: Visual Basic, Data Access, Tools
دقت کنید که گزینه Tools بطور کامل نصب گردد. (اگر گزینهای بصورت خاکستری باشد به معنی نصب بخشی از آن و اگر سفید و علامت خورده باشد به معنی نصب کامل میباشد. در این بخش با یکبار برداشتن تیک کنار Tools و دوباره قرار دادن آن Tools بطور کامل نصب میگردد.)
شکل 2-3
گزینههای مورد نیاز (Visual Basic, Data Access, Tools)
3- پس از چند لحظه صبر برنامه نصب به پایان رسیده و ممکن است از شما برای شروع مجدد ویندوز سوال کند که بهتر است قبل از هر کاری ویندوز را ریست کرد.
شکل 2-4
پس از چند لحظه صبر ویژوال بیسیک نصب میشود.
ویژوال بیسیک نصب شده است.
آخرین نکته هم اینکه اگر در موقع نصب از شما در مورد نصب Visual Source Safe سوال کرد حتما نصب نکنیدش، کلا چیز بیخودیه.
شروع به کار
در قسمت بعد شروع به برنامهنویسی با ویژوال بیسیک میکنیم.
شکل 3-2
با انتخاب Standard EXE وارد محیط ویژوال بیسیک میشویم.
همونطو که تو شکل زیر میبینین قسمتهای مختلف ویژوال بیسیک رو شمارهگذاری کردم و زیر عکس هم در موردش توضیح دادم. اینا فقط برای آشنایی با محیط کاره، اگه از اصطلاحی سر در نیاوردین نترسین چون هنوز شروع نکردیم به کار. اینا در طول کار خود به خود ساده میشن.
آشنایی با محیط کار
بالاخره میخواهیم شروع به کار کنیم. آستینها را بالا بزنید و شروع کنید.
فرض بر این بود که تا به حال با ویژوال بیسیک کار نکردید، امیدوارم که لااقل بعد از این همه فرصت که بهتون دادم، نصبش کرده باشید، پس برید توی منوی استارت و با انتخاب Microsoft Visual Studio و سپس Microsoft Visual Basic وارد محیط ویژوال بیسیک بشین.
وقتی وارد ویژوال بیسیک میشین معمولا صفحه زیر رو میبینید. با انتخاب کردن گزینه اول و Open کردن وارد محیط برنامهنویسی ویژوال بیسیک میشین
توضیح قسمتهای شکل بالا:
1- ToolBox: این قسمت مخصوص ابزارهاییه که میتونید توی فرمهاتون بزارین، به اینجور چیزها میگن کنترل، کنترلها رو مثل اجسام فیزیکی در نظر بگیرید. کارشون رو توی ویندوز خیلی دیدید مثلا دکمه بستن برنامهها که سمت راست و بالای هر پنجره وجود داره خودش یکجور کنترله، اصلا چرا راه دور بریم این دکمه استارت ویندوز هم خودش یک کنترله، مگه وقتی روش میرین و با ماوس کلیک میکنید اول فرو نمیره بعد میاد بالا، خوب مثل یک دکمه واقعیه دیگه.
اگه تاحالا با برنامههایی مثل برنامه نقاشی ویندوز (Paint) کار کرده باشید حتما میدونید که با اینا چهجوری میشه کار کرد، اولش باید با ماوس روی اون گزینهای که میخواین کلیک کنید بعد وسط فرمتون دوباره کلیک کنید و بکشید تا اون کنترل وسط فرم به اندازهای که کشیدید درست بشه.
2- Form: این قسمت رو میگن فرم، به خاطره اینه که میشه مثل فرمهای کاغذی توش رو پر کرد از آت و آشغال. در اصل یک صفحه خالیه که وقتی برنامهای که نوشتید رو اجرا میکنید مثل اجل معلقی میپره وسط صفحه و اون بیچارهای که میخواد با برنامه شما کار کنه باید با اون سر و کله بزنه. بابا اینقدر سخت نیست ها همین ویژوال بیسیک بدبخت که الان بازه و دارید میبینید، خودش یک فرمه که توش چند تا کنترل انداختن به همین سادگی.
3- Project Explorer: کارش نشون دادن فرمها و فایلهای اضافهایه که برنامه شما ممکنه داشته باشه، تو این قسمت فقط دوتا دکمه هست که خیلی مهمه، اونایی که گوشه بالا سمت چپ قرار گرفته. این یکی رو وقتی که دارین روی فرم طراحی میکنید و میخواین برین تو قسمت کد نویسی باید بزنید، و این یکی رو وقتی که تو قسمت کد هستید و میخواین بیاین روی فرم تا بتونید دوباره طراحی کنید.
4- Properties: این کادر مثل قوطی عطار هاست، همه چی توش پیدا میشه. بگی دلم درد میکنه بهت گل گاوزبون میده، بگی میخوام لاغر شم بازم گل گاوزبون میده، بگی سرطان ابرو دارم بازم گل گاوزبون رو بهتون قالب میکنند. اینجا تنظیمات هر کنترلی رو که توی فرم قرار داشه باشه و روش کلیک کرده باشین نشونتون میده. اگه روی یه جای خالی خود فرم هم کلیک کنید، میتونید تنظیمات خود فرم رو تغییر بدین. مثلا میشه Caption یک فرم رو عوض کرد تا نوشته بالای فرم عوض بشه، یا میشه رنگ زمینه و نوع فونت و از این جور چیزا رو اینجا تنظیم کرد. در موردش بعدا کلی حرف میزنیم.
5- ToolTip: این کوچولو خیلی بدرد بخوره، روی هر چیزی توی قسمت Properties (در قسمت 4 توضیح دادمش) کلیک کنین، فوری یکی دو خطی درموردش اطلاعات کمکی مینویسه که اصلا این چی هست و چیکار میکنه.
6- Form Layout: این یکی کاملا نشون میده داره چیکار میکنه، اون مستطیل وسط مانیتور، جایی رو نشون میده که وقتی فرمتون اجرا بشه اونجا قرار میگیره. میتونین مستطیل وسطی رو بگیرین و بکشین اینور و اونور، تا جای فرم تغییر کنه. فقط یادتون باشه از مانیتور بیرون نبرینش چون وقتی اجرا بشه دیگه چیزی نمیبینین.
دوستان نظر یادتون نره